Sakız Koyunu

İLYAS ŞEN · 22 Kasım 2011, 11:32:14

Kökeni Sakız adası ve Urla olan ve halen Çeşme, Urla, İzmir, İstanbul çevrelerinde ve güneyde Antalya ve Mersin'de az sayıda yetiştirilen bu koyun ırkı, uzun kuyrukludur ve dip kısmında üçgen şeklinde yağ birikimi vardır. Vücudu beyaz olup, başta ve ayaklarda siyah lekeleri ve küçük benekleri vardır. Koçlarda spiral kuvvetli boynuzlar bulunur ve çok süskendirler. Koçlar çok kuvvetli olduğundan özel besi ile dövüş koçu olarak ta yetiştirilir. Koyunlar genelde boynuzsuzdur. Yapağısı kaba ve karışık yapağı tipindedir fakat Akkaraman yapağısından incedir. Yıllık ortalama 1,6 - 2.0 kg arası 28-34 mikron kalınlığında yapağı almak mümkündür. Yerli ırklar arasında en yüksek olanıdır. Vücut nispi olarak dardır . Kemikler incedir memeler iyi gelişmiştir. Ortalama cigado yüksekliği koyunlarda 70 cm kadardır. Sakız koyunlarında süt ve döl verimi yüksektir. İyi bakıldığı taktirde yıllık 200-250 kg süt verimine ulaşmak mümkündür. Laktasyon süresi 180-210 gün arasındadır. Ortalama doğum sayısı dişi başına 1,7 - 2,3 kuzudur. İkiz ve üçüz doğumlar sıklıkla görülür. Bir batımda 5-6 hatta 7 yavru doğuran koyunlar saptanmıştır. Sakız dişileri 7-9 aylıkken gebe kalabilir ve doğumdan 15 gün sonra tekrar çiftleşebilir. Böylece iki senede üç kez doğum yapabilir.

Sakız koyunlarında bağ-bahçe kenarlarında 3-4 başlık küçük ev sürüleri halinde beslenirler. Bunun nedeni arazi ve tarım işletmesi durumunun bu şekle uygun olmasıdır. Uygun koşullara sahip olan kimi yetiştiriciler 15-20 koyunluk küçük sürüler bulundururlar. Bu koyun ırkı. ılık deniz iklimine alışkın olduğundan sert kara ikliminin egemen olduğu yerlerde ırk özelliklerini büyük ölçüde kaybetmekte ve döl veriminde belirli bir gerileme görülmektedir. Örneğin Ankara ve Eskişehir'de yetiştirilmek istenen Sakız koyunlarından normal döl alınamamıştır. Halbuki esas kökeni olan Sakız adası ve Çeşme'de normal olarak bu koyun fazla döl verir. Döl veriminde gerileme olduğu gibi süt veriminde de azalma olduğundan uzak ve sert iklimli bölgelere götürülen Sakız koyunları yok olup gitmiş ve bu yüzden fazla yayılamamıştır. Yakın zamanlara değin her yıl Çeşme'de düzenlenen Sakız koyunu sergisinden birçok meraklı koyun yetiştiriciler satın aldıkları Sakız koyunlarını yurdun birçok bölgesine götürmektedir. Antalya ve çevresi, yani güneyde kıyı şeridinde de Sakız koyunu yetiştirmek isteyenler başarıya ulaşmakta ve önemli bir güçlükle karşılaşmamaktadırlar.

Sakız koyunları yağsız uzun kuyrukludur. Fakat kimi hayvanlarda kuyruğun dip kısmında biraz yağ toplanır, ondan sonra uzun kuyruk ucu görülür. Kuyrukta yağ toplanması arttıkça hayvanın saf olmadığı düşünülür. Sakız ve Kıvırcık gibi ince kuyruklu koyun ırkları yağlı kuyruklu koyunlarla melezlemeye uğrarsa kuyruk dibinde bu tip yağ toplanması görülür. Böyle melez tiplerde Sakız koyununa has olan renk ve nişaneler de tanı olarak görülmez, nişaneler gelişi güzel bir hal alır.

Meme yapısı bol süt verimine uygun, geniş, sarkık ve çoğunlukla meme uçları kalındır. Genel olarak bezel karakterde memeye sahiptirler. Sütle dolu olunca şişkin, sağımdan sonra boş, pörsümüş bir durum gösterirler. Denemeler siyah ve ak başlı memelilerin beyaz memelilere oranla daha dayanıklı ve sütlü olduğunu göstermiştir. Genel olarak, etli meme olmamak koşulu ile memenin büyüklüğü ile süt verimi arasında yakın bir bağlılık vardır.

Sakız koyunlarında süt ve döl verimi bakım ve besleme durumuna göre çok değişir. İyi bakılan hayvanlarda iklim koşulları da uygun olmak kaydı ile 3 - 4 yavru verenler çok görülür. Laktasyon 6 - 7 ay kadar sürer ve kuzular sütten kesildikten sonra 150 - 200 kg. süt alınabilir. Günlük süt verimi 2 - 2.5 kg. kadar olabilir. Ancak bir ortalama vermek zordur. Her yetiştiricinin koşullarına göre bu verimlerde büyük farklılık görülür. Fazla kuzu veren bir koyun bütün kuzularını besleyecek kadar süt veremez.

Sakız koyunlarının etleri de oldukça lezzetlidir. Et lifleri arasında yağ toplanır ve et nispeten yumuşak olur. Süt kuzularının etleri sevilir ve aranır. Osmanlı İmparatorluğu devrinde en değerli kurbanlıklar Sakız koyunlarından yapılırdı. Canlı ağırlık koyunlarda 35-40 kg.. koçlarda 50-60 kg. kadardır.

Türkiye saf Sakız koyunlarının miktarı 3 - 4 bin kadar tahmin edilebilir. Her iklime uymadıklarından çoğalma ve yayılma şansları azdır. Süt ve döl verimini iyileştirmek için başka yerli koyunların ıslahında Sakız ırkından yararlanmak olasıdır. Tahirova koyunları ile Sakızlar arasında yapılan melezleme ile, entansif koyunculuğa uygun. yüksek verimli yeni bir tipin yetiştirilmesi üzerinde durulmaktadır.

Haberler:

Ana Menü Kuluçka Dünyası

Google

Sakız Koyunu

İLYAS ŞEN

Konuyu Paylaş

Yasal Uyarı